Resim kaynak:http://www.ignitedquotes.com/leadership-is-the-capacity-to-translate-vision-into-reality/

Liderlik kapasitesi, yalnız bir liderin sahip olduğu bilgi, beceri ve yeteneklerle açıklanamayacak kadar çok değişkenlidir ve farklı etmenlere bağlıdır. Liderlik kapasitesinin tek bir liderin “özyeterliği” ile de açıklanamayacak kadar derin anlamlar içermesi, onun bulunduğu örgütün “kolektif yeterliği” ne bağlı olmasıyla da ilgilidir. Dolayısıyla liderin özyeterliği, takipçilerin özyeterliği ile birleşip ortaya kolektif bir yeterlik çıkardığı zaman anlam kazanır ve örgütte bir “liderlik kapasitesi”nden söz edilir. Aynı amaç için bir araya gelmiş etkinlik grupları ya da “çalışma grupları”nın başarısının sırrı da bununla açıklanır. Buradan hareketle liderlik kapasitesinin yalnızca bir kişinin özyeterliği ile değil, örgütü oluşturan tüm üyelerin kolektif yeterliliği ile açıklanacağı söylenebilir.

Aslında “kapasite” kavramı sahip olunan mevcut “potansiyeli”, yani hareketsiz bir enerjiyi açıklasa da “liderlik” ile bir araya geldiğinde bunun hareketli bir hal alması beklenir. Organik sistemler olan örgütlerin, belki de canlılığını ifade eden “hareketli olma” eylemi ile ortaya bir sinerji çıkar. Bu sinerji “karşılıklı ve amaca dayalı bir öğrenme ile örgüt çalışanlarının birlikte anlam yarattıkları bir süreci (Lambert, 2005)” oluşturmak için gerekli olan kapasiteyi, yani liderlik kapasitesini ortaya çıkarır. Basit bir dille ifade edecek olursak liderlik kapasitesi; liderin faaliyet gösterdiği ortamda bulunan durağan kaynakları işlevsel kılan bir hareket enerjisidir.   Burada ortaya çıkan hareket enerjisinin bir veya birden fazla tetikleyicisi olabilir.

Konuyu günlük hayatın içinden bir soruyla ele alalım: Neden karıncalar ve bal arıları ekip çalışması ve çalışkanlıkları ile gündeme çok sık geldikleri halde günlük hayatta en fazla bal arıları ön plana çıkar? Hatta bazen özel şirketlere, hastanelere, kolejlere,… “karınca” değil de daha çok “arı” isminin tercih edildiğini görürüz. Bu durum arı ismine atfedilen önemle ya da arıya duyulan minnet duygusuyla ilgilidir. Görüldüğü gibi  “çalışkanlık” yalnızca kendine dönük işleyen bir süreç değil, herkese dönük bir ürüne (arı için bala) döndüğü zaman değer kazanıyor. O halde insan örgütlerinin de ortak amaçlar etrafında toplanıp, sahip olunan potansiyelleri kullanırken, “faydalı bir ürüne” odaklanmaları gerekiyor. Bu ürün insanlık için ve daha iyi yaşanılır bir dünya için sosyal bilimciler tarafında “yeni değer önerisi” ve “yeni bir toplumsal paradigma” olabileceği gibi; fen bilimcileri tarafında ise “faydalı model”, “patent” ya da “lisans” hakkına sahip somut bir ürün olabilir.

Örgütü başarılı kılan çalışanların potansiyeli, dayanıklılığı ve istekliliği, örgütsel motivasyon, süreçler ve koşulların değişkenliği, örgütün yapısı ve yeniliğe açıklığı, uygulanan programların bütünlüğü ve tutarlılığı, paylaşılan bilgi ve becerilerin anlamlı değerlere, etkinliklere ve ürünlere dönüştürülmesi gibi diğer etmenlere de eğilmek gerekir.

Mevcut durumların değişen koşullara ve ihtiyaçlara tam olarak cevap verememesi, yeni sorgulamaları da beraberinde getirmiştir. Birçok kurum gibi eğitim kurumları yani okullar da bu değişim ve yenilenme baskılarından nasibini almaktadır. Okullarda da değişim, gelişim “öğrenci başarısı ortak bir vizyon etrafında toplanan işbirliğine yatkın bir personel ve ortak sorumluluk hissi taşıyan paylaşımcı liderler (Lambert, 2003; Kılınç, 2014)” sayesinde mümkün hale gelir. Okul kapasitesinin; “öğretmenlerin bilgi, beceri ve yeterlikleri, okulun profesyonel yapısı, program bütünlüğü, teknik kaynaklar ve okul müdürünün liderliği (Newman, King ve Youngs, 2000)” gibi belirleyicileri söz edilmektedir. Görüldüğü gibi liderlik kapasitesinin beş farklı değişkeninden sadece bir tanesi müdürün liderliği ile ilgilidir. O halde okullarda da kapasite için kolektif bir gücün varlığından söz edebiliriz.

 

Kaynaklar

Kılınç, A. Ç., Büyüköztürk, Ş., & Akbaba-Altun, S. (2014). Okullarda liderlik kapasitesi ölçeğinin (OLKÖ) Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 23-46.

Lambert, L. (2003). Capacity For Lasting School İmprovement. Alexandria, Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.

Lambert, L. (2005). What does leadership capacity really mean? Journal of Staff Development, 26(2), 38-40. 

Newmann, F. M., King, M. B., & Youngs, P. (2000). Professional development that
addresses school capacity: Lessons from urban elementary schools. American
Journal of Education, 108(4), 259-299.

resim kaynağı:http://www.ignitedquotes.com/leadership-is-the-capacity-to-translate-vision-into-reality/