Sternberg’in (1997) “Managerial intelligence: Why IQ isn’t enough” adlı makalesi, “Yönetsel Zekâ Teorisi”ni desteklemek üzere özetle aşağıdaki verileri sunuyor:

  1. Makalede ilk olarak yönetsel zekânın genel bir tartışması yapılıyor.
  2. Yöneticilere uygulanmak üzere geleneksel ve geleneksel olmayan iki yöntem tanımlanıyor.
  3. Sadece tahmini geçerlik değil, yapısal geçerliğin de önemi tartışılıyor. Neden öngörü geçerliğinden ziyade yapı geçerliğinin tercih edildiği yönetsel zekâ teorisi çerçevesinde tartışılıyor.
  4. İnsan zekâsının “triatric teorisinin” yönetimsel performansa uygulaması ele alınıyor.
  5. Sonuç olarak bu makalede birini yönetsel anlamda zeki yapanın ne olduğu hakkında genel bir çerçeve çiziliyor.

 

Makalede yöneticilere uygulanmak üzere hazırlanmış 5 soru (measure tacit knowledge) aşağıdaki gibidir: Yöneticiye “İki ay içinde şirketinde hızlı bir şekilde ilerlemek istiyorsan bu maddeleri öncelik sırasına nasıl koyarsın?” sorusu aşağıdaki seçeneklerle soruluyor.

  1. Ölü ağaçlardan (daha az çalışan astlardan) kurtulurum.
  2. Yerel tv. istasyonunda gösterilen bir panele katılırım.
  3. Yöneticilerin öneminin ve başarılarının farkında olması için çalışanlara farklı yollar ararım.
  4. Her bir güçlü ve zayıf çalışanın yapabileceği işi (adamına göre iş; işi erbabına verme) vermek için çalışırım.
  5. Şirket gazetesi için üretkenlik üzerine bir makale yazarım.

 

Yukarıdaki maddelerde 1. Madde performansa göre değerlendirme yapmayı; 2. Madde tanınırlığı, bilinirliği arttırmak ya da kabul görmek için farklı oturumlara katılmayı; 3. Madde stratejik plan yapmayı; 4. Madde insanları daha yakından tanımayı ve adaletli olmayı; 5. Madde; tüm faaliyetleri genel bir süzgeçten geçirerek ürüne odaklanmayı açıklıyor.

 

 

Zekâ genel olarak, “çevreye uyum ve deneyimlerden ders çıkarabilme yeteneği” olarak ele alınmaktadır (Sternberg ve Detterman, 1986). Diğer taraftan zeka, “iş performansı, kendi kendine yetme derecesi, evlilikte istikrar, meşru davranışlar ve zenginlik” olarak ele alınmaktadır (Schmidt ve Hunter, 1998). Liderliğin vazgeçilmez özelliklerinden biri de zekadır (Judge ve diğ., 2004; Bass, 1990; Mann, 1959 ve Stogdill, 1948).

 

Thorndike (1920), analitik (soyut, bilişsel) ve mekanik (somut, davranışsal) zeka türlerinin her ikisini de içeren “sosyal zeka” kavramını tanımlamıştır. Bu kavram, Sternberg’in (1997) yönetsel zekâ kuramını yeniden yorumlamasını sağlamıştır. Buna göre Sternberg’in (1997) üçlü yönetsel zekâ kuramı, “analitik zekâ, yaratıcı zekâ ve pratik zekâ” çeşitlerinin tamamını içermektedir.  Daha sonra üçlü yönetsel zekâ kuramını “sosyal zekâyı” da katarak geliştirdiği “başarılı zeka kuramı” ile yönetsel zekayı yeniden tanımlayan Sternberg (2005), analitik, yaratıcı ve pratik zekaya eklediği sosyal zekanın “öze dönük” bir zeka türü olduğunu ve sonradan öğretilebileceğini savunmuştur (Capraz, 2009).

 

Yönetsel süreçlerde beynin her iki yarım küresinin de kullanılması gerektiğini savunan Mintzberg (1976:49), yöneticilerin örgütte genel olarak karar verme, bilgi alt yapısına sahip olma ve kişilerarası ilişkilerde başarılı olma gibi rollere sahip olması gerektiğini savunmaktadır (Mintzberg, 1975; akt. Capraz, 2009). Araştırmalar yöneticilerin karar verme süreçlerinde sol beyinlerinden çok sağ beyinlerini kullandıklarını ve genellikle de sezgisel davrandıklarını saptamışlardır (Castillo, 2006: 59’dan akt. Capraz, 2009). Diğer taraftan yöneticilerin karar verme sürecinde Polanyi (2009) tarafından geliştirilen “örtülü bilgi” nin etkili olduğu saptanmıştır.

 

Kaynaklar:

Capraz, B., Kesken, J., Ayyildiz, N. A., & Ilic, D. (2009). “Yönetsel Zekâ” ya Doğru: Yönetsel Zekâ ve Bileşenlerini Tanımlamaya Yönelik Kavramsal Bir Çalışma. Ege Academic Review, 9(1), 187-211.

Sternberg, R. J. (1997). Managerial intelligence: Why IQ isn’t enough. Journal of management, 23(3), 475-493.

Sternberg, R. J. (1997). Successful intelligence. First Agency Publishing.

Polanyi, M. (2009). The Tacit Dimension. University of Chicago Press

resim kaynağı: https://blog.udemy.com/emotional-intelligence-in-the-workplace/